Een halfje speltbrood graag (of liever niet?)

De kans bestaat dat je lichaam spelt niet goed kan verdragen. Dit kan onder andere leiden tot een onregelmatige stoelgang, ontstekingen en een verlaagde weerstand tegen griep en verkoudheid. Lees dit artikel en bepaal zelf of spelt in jouw voedingspatroon past.

Wat is spelt?

Spelt is een oude graansoort die nauw verwant is aan gewone tarwe; de bekendste graansoort waar ‘gewoon’ brood van wordt gemaakt. Net als tarwe (Triticum aestivum) kent spelt (Triticum spelta) meerdere variaties, allemaal met andere eigenschappen.

Oergraan
Boeren in het Midden-Oosten zouden zo’n 7000 tot 8000 jaar geleden al spelt verbouwd hebben. Daarmee is het een van de oudste landbouwgewassen in de geschiedenis van de mensheid. Spelt, dat een licht nootachtige smaak heeft, kun je dus met recht een oergraan noemen.

Doordat spelt (in tegenstelling tot tarwe) een moeilijk te verwijderen omhulsel heeft, werd tarwe steeds populairder. Op een gegeven moment werd tarwe de meestgebruikte graansoort. Toch is spelt(brood) sinds de jaren tachtig weer bezig aan een comeback en zijn speltproducten steeds vaker in de supermarkt te vinden.

Is spelt beter dan tarwe?

Hoewel spelt en tarwe beide een graansoort zijn, komt spelt iets beter uit de bus.

Spelt(brood) bevat meer eiwit, vitamines (zoals B1, B2, B3 en foliumzuur) en mineralen dan tarwe. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat tarwe keer op keer is gekruist om rassen te creëren die snel groeien en veel opleveren.

Spelt kan tot 40% minder fytinezuur bevatten dan ander graan [1]. Fytinezuur is een schadelijke antinutriënt. Het hecht zich aan essentiële vitamines, zoals zink, calcium, magnesium, ijzer en andere mineralen, en voorkomt dat deze door het lichaam worden opgenomen [2].

Daarnaast is spelt een sterke graansoort die van nature resistenter is tegen schimmels en bacteriën. Om deze reden heeft spelt minder bestrijdingsmiddelen nodig. Spelt groeit zelfs goed op een uitgeputte grond.

Waarom je beter geen graanproducten kunt eten

Elk levend organisme heeft een instinctieve drang om zich voort te planten om de volgende generatie mogelijk te maken. Zoals je in mijn artikel over het paleo dieet kunt lezen, kennen planten twee overlevingsstrategieën:

1. Planten met een “win-win” overlevingsstrategie
   Plantsoorten zoals aardbeien gebruiken mens en dier om hun zaadjes te verspreiden. Aardbeien worden voornamelijk gegeten door vogels. De zaadjes van de aardbei komen via de uitwerpselen van de vogel op de grond terecht, waardoor een nieuwe aardbeiplant zal groeien. Een aardbeiplant kiest ervoor om mens en dier te voeden, in ruil voor het verspreiden van de zaadjes.
2. Planten met een “vijandige” overlevingsstrategie
   Graanplanten kiezen ervoor om hun zaadjes door de wind te laten verspreiden. Omdat graanplanten zichzelf niet kunnen verplaatsen, maken ze verschillende afweerstoffen aan om te voorkomen dat ze worden opgegeten. Zodra deze afweerstoffen in jouw maag terechtkomen, worden ze actief en hebben ze verschillende effecten op je lichaam.

Eén van deze afweerstoffen zijn gluten. Gluten zijn plakkerige eiwitten die deeg elastisch maken, maar in de darmen een vervelend bijeffect kunnen hebben. Het immuunsysteem ziet gluten als een gevaar en valt de glutendeeltjes aan.

Het eten van gluten kan op korte termijn leiden tot:

• Opgeblazen buik
• Buikpijn
• Diarree
• Verstopping
• Moeheid
• Irritatie
• Slecht slapen

Op lange termijn kan het zelfs leiden tot ontstekingen, beschadiging van de darmwand en een verlaagde weerstand (waardoor je regelmatig verkouden wordt of griep krijgt). Ook de opname van voedingsstoffen kan door het eten van gluten in gevaar komen.

Mensen met een glutenintoleratie (coeliaki) of glutensensitiviteit krijgen het advies om speltbrood en andere glutenbronnen te laten staan. Logisch, want hun immuunsysteem reageert heftig op gluten.

Maar het bewijs groeit dat veel meer mensen gevoelig zijn voor gluten, zonder dat ze het in de gaten hebben [7,8,9].

De beste manier om erachter te komen of je gevoelig bent voor gluten is door enkele weken glutenvrij te eten.

Om te testen of je gevoelig bent voor gluten vind je in de PuurFiguur Methode 5 glutenvrije weekmenu’s om snel en gezond af te vallen. Eet na het volgen van de weekmenu’s twee sneetjes brood en kijk hoe je je voelt. Let hierbij op vermoeidheid, een afwijkende stoelgang, een opgeblazen gevoel of een slecht slaappatroon. Als je je anders voelt, raad ik je aan om geen gluten meer te eten.

Kun je afvallen met speltbrood?

Speltbrood bevat (net zoals tarwebrood) veel koolhydraten. Daarom is speltbrood niet geschikt om te eten tijdens het afvallen. Dit heeft te maken met het effect van koolhydraten op je hormonen.

Zodra je veel koolhydraten eet, maakt je lichaam in korte tijd veel insuline aan. Insuline is een hormoon dat voedingsstoffen opslaat in verschillende delen van je lichaam, zoals je lever, spieren en vetcellen.

Je vetcellen zijn, in tegenstelling tot de andere opslagplekken, rekbaar. Zodra de lever en spieren genoeg koolhydraten hebben opgenomen, kunnen de koolhydraten alleen nog maar naar de vetcellen. Door dagelijks veel koolhydraten te eten wordt dit proces herhaald, waardoor je dikker wordt.

Om deze reden kun je spelt het beste vermijden tijdens het afvallen.

Conclusie en tips

Je hebt in dit artikel gelezen dat speltbrood gezonder is dan ‘gewoon’ brood. Toch raad ik je af om speltbrood te eten. Er zijn genoeg gezondere alternatieven voor het ontbijt en de lunch.

Als je toch besluit om speltbrood te eten, lees dan de volgende tips:

1. Test of je gevoelig bent voor gluten
   Eet 5 weken glutenvrij en neem daarna twee sneetjes (spelt)brood. Let hierbij op eventuele gevolgen: een moeizame stoelgang, futloosheid en een opgeblazen gevoel. Om te testen of je gevoelig bent voor gluten, kun je de gratis PuurFiguur boodschappenlijst (zie onder) gebruiken of de weekmenu’s van de PuurFiguur Methode volgen.
2. Gebruik eiwitrijk beleg
   Gebruik gezonde vetten en eiwitten als beleg om langer een verzadigd gevoel te ervaren. Door bijvoorbeeld gerookte zalm, avocado of een gekookt eitje als beleg te nemen, stabiliseer je de bloedsuikerspiegel. Hierdoor voorkom je (vr)eetbuien later op de dag.
3. Ontvang de PuurFiguur boodschappenlijst om snel en gezond af te vallen
   Als je geïnteresseerd bent in het verbranden van (buik)vet, ga hier dan niet met lege handen weg en download de PuurFiguur boodschappenlijst.

Eet uitsluitend voeding van de boodschappenlijst en val op een natuurlijke manier tot wel 2 kilo per week af (in week 1 mogelijk zelfs meer). Laat hieronder je e-mailadres achter en ontvang de boodschappenlijst direct in je mailbox.